Spacery trasami Gdyńskiego Szlaku Modernizmu
w trakcie – Gdynia Design Days 2016
/patronat akcja “Nie olewaj miasta”/
Koncepcje proponowanych tras istotnie wiążą się z genezą rozwoju Gdyni jako strategicznego miasta portowego – okna na świat II RP oraz współcześnie istotnego ośrodka gospodarki morskiej, handlu, przemysłu czasu wolnego czy przemysłów kreatywnych. Jednym z wyróżników architektury – przestrzeni miasta jest jego panorama morska oraz ogrodowe dzielnice mieszkalne projektowane dla urzędników państwowych średniego i wyższego szczebla (np. Działki Leśne).
Kolejnym wątkiem – tematyką spaceru będzie architektura inspirowana zarówno okrętami – statkami (tzw. streamline), jak i mająca manifestować suwerenność oraz celebrować związek historyczny Polski z odzyskanymi terenami. Tego rodzaju architektura jest najczęściej kojarzona z miastem, a także najchętniej fotografowana i odwiedzana przez turystów.
Pozostałe dwa wątki – koncepcje spacerów, koncentrują się na ważnych dla miasta obszarach, w tym Portu Morskiego oraz miejskich okolic portu oraz dzielnicy Grabówek, w tym m.in. obszaru budowy istotnych obiektów edukacji morskiej oraz związanych z polityką socjalną II RP (m.in. osiedla dla urzędników, pracowników kolei, czy dawny Etap Emigracyjny na Grabówku).
Program Archi Spacerów w trakcie Gdynia Design Days:
Spacer 1 Modernizm od Morza (architektura z morskim charakterem) – 3 lipca, godz. 16:00, start 10 Lutego 24, Budynek Urzędu Miasta
- Prowadzenie – Jarosław Kaczmarczyk, certyfikowany przewodnik gdyńskiego modernizmu, publicysta, znawca historii Gdyni.
- Opis: trasa z najciekawszymi budynkami zrealizowanymi w duchu architektury okrętowej, architektury narodowego Art-Deco oraz inspiracjami szkoły chicagowskiej, w tym siedziby spółek handlowych związanych z branżą morską
- Wejścia do wybranych budynków, poszukiwania detali morskich we wnęrzach budynków oraz wskazanie na inspiracje spoza Gdyni
Spacer 2 “Na styku Miasta i Portu”: (czas trwania ok. 2,5-3 h) 5 lipca, godz. 17:00, start Plac Kaszubski – Pomnik Antoniego Abrahama
- Prowadzenie – dr inż. arch. Anna Orchowska-Smolińska
- Ulice: Portowa, Węglowa, Wendy, Chrzanowskiego, Polska, Celna, Rotterdamska.
- Opis trasy:
§ ul. Portowa – postaramy się przenieść do czasów gdy port gdyński budowano i wyobrazić sobie jak wyglądało życie robotników portowych i aspirujących marynarzy po pracy na terenie dawnej „chińskiej dzielnicy” i w rejonie słynnego gdyńskiego dębu.
§ ul. Tadeusza Wendy – dawna Oksywska Osada na Piaskach – rybacka kolebka przed wybudowaniem portu;
§ Rejon Urzędu Morskiego – Urząd Morski wraz ze schronem dla jego urzędników, portowe domy mieszkalne: Kranistów, Pilotów i „Krzywik” oraz ciekawostki z życia portowych pracowników (Ogrodnik portowy – dom ogrodnika i „oranżeria”)
§ ul. Chrzanowskiego – pierwszy Urząd Celny, czyli od historyzmu do awangardy konstruktywizmu (także gdyńscy celnicy w międzywojniu, czyli szmuglerskie ciekawostki z „tamtych” czasów)
§ ul. Polska i nabrzeże Polskie – port drobnicowy i jego magazyny (krótko- i długoterminowe) – Magazyn Tytoniowy, Magazyn Społem, Magazyn Nr 5, dawne magazyny Pantarei, dawna Dojrzewalnia Bananas oraz gdyńska Chłodnia Portowa
§ Gmach Urzędu Celnego (obecnie ZMPG SA), historia budowy największego gmachu użyteczności publicznej w porcie, ogólnopolski konkurs architektoniczny i okupacyjne losy budynku, gdy przekształcono go w funkcję Szpitala Morskiego Marynarki III Rzeszy (Kriegsmarine Lazaret) 7.
§ Nabrzeże Indyjskie – przemysł portowy, czyli „uszlachetnianie” i przechowywanie produktów spożywczych – gdzie Elewator Zbożowy, dawna Olejarnia Union (oba z oddali) i Łuszczarnia Ryżu (podjedziemy do niej, by z bardzo bliska poczuć prawdę oryginału i tego miejsca) 8.
§ ul. nowa Polska – (część z obiektów z tego rejonu będzie omawiana w trakcie drogi powrotnej, między innymi schron przeciwlotniczy T-750), dodatkowo wątek Portowej Stacji Rozrządowej (obecnie Międzytorze) i współczesnych planów portu 9.
§ Magazyny cukrowe i budynek Skarbopolu – węgiel i cukier – dwaj „liderzy” pośród towarów eksportowych portu gdyńskiego, wątek różnorodności funkcji, typów zabudowy i ich formy architektonicznej na dwóch wyrazistych przykładach
§ nabrzeże Fińskie i nabrzeże Holenderskie | Kapitanat portu, jego funkcja dawniej i dziś; awanport, falochron portu z latarniami sygnalizacyjnymi (główkami portowymi), nieistniejący magazyn Aukcji Owocowych, jako pierwszy widoczny z nadpływających do portu statków; Dworzec Morski i Magazyn Tranzytowy, układ połączonych przestrzennie i funkcjonalnie obiektów, najciekawsze elementy architektoniczne i ciekawostki funkcjonowania obiektu, a także historia budowy i losy („w pigułce”)
Spacer 3 Trasa Morski Grabówek (ok. 2,5 h) 7 lipca, godz. 17:00, ul. Kołłątaja 40 (spod Kościoła Świętej Rodziny)
o Prowadzenie: Jarosław Kaczmarczyk, certyfikowany przewodnik gdyńskiego modernizmu oraz Aleksander Gosk, dziennikarz i ekspert tematyki morskiej Gdyni.
o Opis: trasa oprowadzająca po mniej znanych realizacjach modernistycznych Grabówka, ściśle związanych z morskim sąsiedztwem Gdyni:
§ Kościół parafialny pw. Św. Rodziny – ul. Kołłątaja 40
§ Domy mieszkalne przy ul. Kapitańskiej i Kołłątaja
§ Technikum Mechaniczne – jako część dawnego Zespołu Szkół Morskich według projektu Wacława Tomaszewskiego.
§ Akademia Morska – jako część dawnego Zespołu Szkół Morskich według projektu Wacława Tomaszewskiego.
§ Osiedle Morskie przy ul. Komandorskiej – Młodzieżowy Dom Kultury.
§ Oddział Emigracyjny Grabowo – współcześnie jednostka rakietowa Wojska Polskiego – ul. Marii Curie Skłodowskiej.
§ Opcjonalnie osiedla mieszkaniowe przy ul. Okrzei.
1. Spacer 4 – trasa Modernistyczne Działki Leśne, 10 lipca, godz. 16:00 (ok. 2,5-3 h), start ul. Wolności 1
o Prowadzenie dr Marcin Szerle – historyk Gdynia oraz certyfikowany przewodnik gdyńskiego modernizmu.
o Opis: trasa, która biegnie przez bardzo ważną dla miasta dzielnicę mieszkalną – Działki Leśne. Dzielnicę zaprojektowano dla wyższych i średnich urzędników oraz pracowników Portu oraz Marynarki Handlowej oraz Wojennej. Najciekawsza architektura modernistyczna dzielnicy Działki Leśne, w tym ulice Wolności, Olsztyńska, Kwidzyńska, Tatrzańska, Pomorska, Słupecka, Nowogrodzka, Warszawska.
