Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO (WHL) to najbardziej prestiżowe wyróżnienie ustanowione
na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w 1972 roku i ratyfikowanej przez Polskę w 1976 roku. Na Listę wpisuje się dobra kulturalne, naturalne i mieszane.
Obecnie na Liście jest 17 wpisów z Polski, takich jak m.in. Historyczne Centrum Krakowa, Królewskie kopalnie soli w Wieliczce i Bochni, Puszcza Białowieska, Historyczne centrum Warszawy, Stare Miasto w Zamościu, Średniowieczne miasto w Toruniu, Zamek krzyżacki w Malborku, Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy, Hala Stulecia we Wrocławiu.
Obecnie procedowany jest wniosek złożony oficjalnie w 2023 r. przez RP dotyczący Gdyni pod nazwą: „GDYNIA, EARLY MODERNIST CITY CENTER”. Jest to obszar Śródmieścia wpisany do rejestru zabytków w 2007 r. i uznany w 2015 r. rozporządzeniem Prezydenta RP za pomnik historii.
Wniosek na temat Gdyni obszernie uzasadniający tzw. wyjątkową uniwersalną wartość (outstanding universal value) jest w trakcie oceny przez ekspertów ICOMOS (Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych - organizacji doradczej UNESCO).
Po wstępnej ocenie wniosku przez ekspertów były dwukrotnie formułowane pytania szczegółowe do wnioskodawcy, na które zostały udzielone odpowiedzi. Druga odpowiedź została wysłana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego do Paryża 28 lutego 2025 r. Tym samym zakończył się etap merytorycznego działania związanego ze złożonym wnioskiem.
Decyzję o wpisaniu na WHL bądź odmowie podejmie Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO na sesji, która odbędzie się w dniach 6-16 lipca 2025 r. w Paryżu.
Komitet Światowego Dziedzictwa to gremium złożone z przedstawicieli państw, podejmujące decyzje o wpisach na WHL. Obecnie w Komitecie są przedstawiciele 21 następujących państw: Argentyna, Belgia, Bułgaria, Grecja, Indie, Jamajka, Japonia, Katar, Kazachstan, Kenia, Korea Południowa, Liban, Meksyk, Rwanda, Senegal, Saint Vincent i Grenadyny, Turcja, Ukraina, Wietnam, Włochy, Zambia.
Kandydatura Gdyni jest wnioskiem ponadpolitycznym, co do którego nie ma żadnych kontrowersji w Polsce, natomiast problemem może być słaba rozpoznawalność Gdyni i jej wartości poza granicami kraju. Powodzenie wniosku zależy więc także od działań wspierających. Przy UNESCO działa Stały Przedstawiciel RP amb. Mariusz Lewicki, który uczestniczył m.in. w spotkaniu przedstawicieli RP w tym Gdyni, z ekspertami ICOMOS w Paryżu 25 listopada 2024 r.
Inicjatorem zgłoszenia Gdyni na WHL i wykonawcą opracowań jest samorząd Miasta Gdyni, który
od wielu lat dokłada starań, aby wyjątkowe dziedzictwo II RP było jak najlepiej chronione. Warto dodać, że również w przekonaniu wielu ekspertów zagranicznych znających Gdynię dziedzictwo to zasługuje na uznanie światowe.